نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید (667 ) 

ســوره 5 : انعـــام  ( مکّی  ـ  165  آیه دارد  ـ جزء هفتم  ـ  صفحه 128 )

  ( قسمــت پانــزدهـــــم )

دریای عشق 

( جزء هفتــم صفحه 132 ـ آیات 41 و 42   ) 

بِســـمِ اللّهِ الـرَّحمــنِ الــرَّحیــم

41 ـ بَلْ إِیَّاهُ تَدْعُونَ فَیَکْشِفُ مَا تَدْعُونَ إِلَیْهِ إِنْ شَاء وَ تَنسَوْنَ مَا تُشْرِکُونَ

تفسیر لفظی :

بلکه تنها او را مى‏خوانید و اگر او بخواهد رنج و بلا را از شما دور مى‏گرداند

و آنچه را شریک [او] مى‏گردانید فراموش مى‏کنید

تفسیر ادبی و عرفانی :

رمزی است در این آیت که عارفان در اول کار و در بدایت حال ، به سوی حق گریزند ، و دل در خلق نبندند ، و اسباب نبینند ، ولی عامّه ی خلق در اسباب پیچند ، و دل در خلق بندند ، و به عاقبت چون از خلق نومید شوند به حــــقّ باز گردند .

جنیـــد گفت :

آن کس که خدا را به خواندن پیش داشت (ایاه تدعون) و دعوت خلق را پس داشت ، اشارت است به این نکته ی لطیف ، که بنده به اجابت حق به دعا رسید ، نه به دعاء خود به اجابت نائل شد !

هم چنان که گویند : عارف طلب حق را از یافتن یافت ، نه یافتن را از طلب یافت ! که فرمود :

مَن طَلَبَنِی وَجَدَنِی ... هرکس که مرا طلب کند می یابد ...

42 ـ وَلَقَدْ أَرْسَلنَآ إِلَى أُمَمٍ مِّن قَبْلِکَ فَأَخَذْنَاهُمْ بِالْبَأْسَاء وَالضَّرَّاء لَعَلَّهُمْ یَتَضَرَّعُونَ

و به یقین ما به سوى امتهایى که پیش از تو بودند [پیامبرانى] فرستادیم

و آنان را به تنگى معیشت و بیمارى دچار ساختیم تا به زارى و خاکسارى درآیند

ما به امّت های پیش از تو (ای محمّد) پیمبران فرستادیم ، و راه را بر آن ها فرو بستیم ، تا یکبارگی از همه هستی  دور گردند ، و با صحبت ما پرداختند ، و مهر دل بر ما نهادند ، این است حال آنان .

از کلیات شمس تبریزی

مجنون را دیدند در طواف کعبه بی خود گشته و بی آرام شده ، و دریای عشق در سینه ی او موج بر اوج زده و دست به دعا برداشته و می گوید :

بار خدایا ؛عشق لیلی در دلم بیفزای ! و بلای مهر او یکی هزار کن !

گویند : پدر وی که امیر قبیله بود او را گفت : ای مجنون تو را دشمنان بسیارند ، چند روزی پنهان شو مگر تو را فراموش کنند ، و این سودا بر لیلی کمتر شود ، مجنون برفت و روز سوم باز آمد و پدر را گفت : ای پدر معذورم دار که عشق لیلی همه راه ها را به ما فرو گرفته ، و جز به سر کوی لیلی راه به جائی نمی برم .

هرکسی محراب دارد هر سوئی

باز محراب سنــائی کوی توست